Groeve De Putberg


Groeve De Putberg


In beeld is de Daelsweg die links in de richting van Ubachsberg gaat. Kijkend naar de overkant zien we in de dalwand iets dat moeilijk herkenbaar is.

> Lees meer

Groeve De Putberg

27 april 2012

Een week Limburg met elke dag tripjes levert weer een schat aan afbeeldingen en informatie op. Leuke stenen voor het onderdeel gesteententuinen en diverse geologische monumenten voor het onderdeel aardkundige monumenten.

In de omgeving van Ubachsberg is op aardkundig gebied veel te zien. Diverse lopen van de Maas hebben het landschap op een boeiende manier gemodelleerd. Dit keer echter lag voor mij de aandacht meer op de geologie in plaats van de geomorfologie. In de gids Bodemschatten van Zuid-Limburg van Werner Felder en Peter Bosch staat bij een van de wandelingen de Putberg genoemd en beschreven. We lopen de route van de gele en blauwe bolletjes op de onderstaande kaart en wel het gedeelte langs de bosrand.




Kaart van de omgeving van de Putberg

In beeld is de Daelsweg die links in de richting van Ubachsberg gaat. Kijkend naar de overkant zien we in de dalwand iets dat moeilijk herkenbaar is.




Dalwand aan de overzijde van de Daelsweg

Met de telelens blijkt dat het een dubbele kalkoven is. Al die kalkovens in deze streek zijn al jaren buiten gebruik en hebben veelal een nieuwe functie gekregen als opslagplaats voor allerlei materiaal.




Tweede gebruik van kalkovens

De groeve Putberg is eenvoudig te vinden langs het pad. Dat er iets bijzonders te zien is voor de wandelaar wordt nog eens benadrukt door een informatiepaneel.




De groeve Putberg

Op het informatiepaneel wordt in tekst en beeld de situatie in de groeve toegelicht. De tekst op het paneel luidt als volgt: Geologisch monument Groeve Putberg

In de Romeinse tijd werd de harde Kunrader kalksteen veelal als bouwsteen gebruikt. Het afval dat ontstond bij het bekappen van de harde bouwstenen werd in zogenoemde schachtovens gebrand en verwerkt tot metsel- en pleisterkalk. De zachte lagen werden gebruikt voor het bemesten (mergelen) van akkers en weilanden. Enkele kalksteengroeven in deze omgeving zijn tot 1965 in gebruik geweest. In de dorpen rond deze groeven zien we veel huizen en boerderijen die uit deze Kunrader kalksteen gebouwd zijn.





Het informatiepaneel

Vervolg informatiepaneel:
In het Boven-Krijt (80 tot 65 miljoen jaar geleden) was heel Zuid-Limburg overstroomd door een Krijtzee. In deze tropische zee leefden veel planten en dieren die nu uitgestorven zijn. De hier ontsloten Maastrichtse Kalksteen is bijna geheel opgebouwd uit skeletten van kleine planten en dieren die het plankton vormden. Het plankton diende als voedsel voor een groot aantal diersoorten waaronder schelpdieren, kreeften, sponsen, koralen en vele soorten vissen. Ook reuzenschildpadden en de meer dan 10 meter lange Mosasaurus leefden in deze zee.


In de tekening is ook te zien dat aan de onderzijde en bovenzijde erosiemateriaal staat aangegeven.




De groevewand

In de onderstaande afbeelding is goed te zien dat boven de helling met erosiemateriaal harde kalkbanken zichtbaar zijn. Daarboven zijn eventuele harde banken moeilijk of niet herkenbaar.




Harde kalkbalken onderin de groeve

Detail van de groevewand.




Detail van de groevewand

Hier een gerestaureerde dubbele kalkoven. Voor het gebruik daarvan zie de hierboven geciteerde tekst van het informatiepaneel.




Gerestaureerde kalkovens

Bronnen:
Afbeeldingen:
BOHOteam
Literatuur: Felder, W., 2003. Bodemschatten van Zuid-Limburg. Uitgave: VVV Zuid-Limburg, Natuurhistorisch Museum Maastricht en stichting IKL.


Peelrandbreuk


De onderstaande geologische kaart geeft met een oranje kleur een duidelijk begrensde, van zuidoost naar noordwest lopende, zone aan. Dit is de Roerdalslenk die in de laatste honderdduizend jaar is opgevuld met beekafzettingen en dekzanden. Zowel in het westen als in het oosten komen deze afzettingen slechts plaatselijk en veel minder dik voor. De Peelrandbreuk vormt hier de opmerkelijk rechte grens tussen de Roerdalslenk en de Peelhorst.
Onderzoek heeft uitgewezen dat de daling van de slenk niet schoksgewijs plaatsvindt, bijvoorbeeld bij aardbevingen (Uden, 1932; Roermond, 1992). De daling vindt namelijk heel geleidelijk plaats met een snelheid van circa een centimeter per eeuw. Dat lijkt te verwaarlozen, maar we moeten niet vergeten dat we met geologie te maken hebben en niet met leeftijden van mensen. Als gedurende het kwartair een daling van een cm per eeuw plaatsvindt, dan resulteert dat uiteindelijk in een hoogteverschil van meer dan 200 meter. Zoals gezegd heeft extra sedimentatie door rivieren, beken en de wind de daling nagenoeg bijgehouden en heeft de argeloze passant hier niet in de gaten wat voor bijzondere geologische processen hier gespeeld hebben. Hooguit zal hij zich verbazen over het roestige water dat hier voorkomt.

Op onderstaande hoogtekaart staan in blauw de laagste gebieden aangegeven. Na groen en geel komen we in het bruin bij de hoogste gebieden. Opvallens is de smalle gele en bruine rug die diagonaal door het beeld loopt. Dat zijn de Bedafse Bergen. Een in de Roerdalslenk gelegen dekzandrug is hier opgestoven tot rijen hoge landduinen. Dit stuifzandgebied is zeker een bezoek waard, maar nu denken we deze hoge rug even weg.

Dan valt een hoogteverschil aan de rechterzijde van de hoogtekaart op in de vorm van een tamelijk rechte lijn. Hier ligt in de omgeving van Uden de Peelrandbreuk. De rode cijfers geven de fotopunten aan van de hieronder volgende afbeeldingen. We gaan deze punten langs lopen om een idee te krijgen of en hoe de breuk in het terrein zichtbaar is.

> Lees meer