Geotop Glasberg, Hessen


Eemland


Met behulp van de Fysisch geografische eenheden kaart kunnen we het ontstaan van Eemland en haar omgeving beter begrijpen. Eemland maakt deel uit van het glaciale bekken dat in de voorlaatste ijstijd (Saalien 150.000 jaar gleden) is uitgeschuurd door gletsjertongen van het landijs. Die stuwden aan weerszijden van het bekken stuwwallen op. De afzettingen die daarna in de tussenijstijd, het Eemien, gevormd zijn, staan niet op het kaartje omdat ze niet meer aan het oppervlak liggen. In de laatst ijstijd (Weichselien) is een dik pakket zand als een deken over het bestaande landschap neergelegd. Langs de stuwwallen staan de gordeldekzanden en wat verder weg ook dekzandvlaktes aangegeven. Plaatselijk komen ook dekzandruggen voor. In de laatste 10.000 jaar, gedurende het Holoceen, vindt er in Eemland op grote schaal veengroei plaats. Tussen de veeneilanden door worstelt zich de Eem een weg naar het noorden. Langs de Eem zijn vanuit de voormalige Zuiderzee jonge zeekleigonden afgezet. Bij het doorbreken van de dijken van de Zuiderzee zijn tijdens overstromingen herhaaldelijk kleilaagjes op het veen afgezet. De gevolgen van de overstromingen zijn op het kaartje als overslaggronden herkenbaar.

> Lees meer

Geotop Glasberg, Hessen

18 augustus 2012

In 1994 heb ik de term en het begrip aardkundige monumenten geintroduceerd om in het kader van het Europees Natuurbeschermingsjaar 1995 een europees logo te mogen voeren. Dat is gelukt. Er zijn echter meerdere begrippen die zulk soort fenomenen min of meer dekken. Zo heb je bijvoorbeeld de geologische monumenten. Dat zijn veelal groeves en je kunt stellen dat geologische monumenten ook aardkundige monumenten zijn, maar omgekeerd niet altijd. In Duitsland spreekt men over geotopen en daar wordt ook iets dergelijks mee bedoeld.

Tijdens een bezoek aan Hessen en Thueringen in 2012 leek het me wel leuk om eens een paar van die geotopen van dichtbij te bekijken en te zien hoe ze zijn ingericht etc.

Het viel nog niet mee om bezoekwaardige lokaties te vinden. Googelen op geologie Hessen etc leverde niet direct veel op. Snuffelen in de plaatjes op google earth kost zeer veel tijd, maar levert naast talloze zonsondergangen soms boeiende items op.




Ligging van de geotop Glasberg in Hessen

De Vogelsberg in Hessen is een enorm uitgestrekt basaltgebied. Het is ca 19 miljoen jaar geleden(Tertiair, Mioceen) gevormd door een complex van verschillende lavastromen die hier indertijd door de aanwezige oudere afzettingen (onder andere Buntsandstein) heenbraken.

In dat enorme basaltcomplex van de Vogelsberg zijn in de loop der tijd veel groeves gemaakt om basalt te winnen. Vaak waren de groeves na enige tijd niet meer rendabel en zijn verlaten. Soms waren de zuilstucturen nog prachtig te zien. Dankzij de website vogelsberg-touristik.de kregen we grip op een aantal van die groeves. Ze staan op die site kort getypeerd, inclusief GPS gegevens en een typering van de toegankelijkheid.

De Glasberg is een geotop die we bezochten. Aanvankelijk was er enige teleurstelling over het verbod om te betreden, want dat stond niet in de toelichting.




Een weinig bemoedigend bord

Een inboorlinge uit Kerbersdorf verzekerde ons dat we best even mochten kijken en dat deden we dan ook. De eigenaar heeft er een hut geplaatst en een steenrijke bbq.




Een bbq in de verte.

Onze aandacht werd meer getrokken door de wanden. Tussen de bomen zijn daar prachtige zuilen zichtbaar.




Een mooie wand

De overzijde is geheel bebost. Toch blijkt het de moeite waard om even tussen de bomen te gaan gluren.




Een beboste wand

In de schaduw achter de struiken en bomen ligt een prachtige basaltwand. Je hebt wel flits nodig om eea op de foto te krijgen.




Mooie basaltwand achter de struiken

En nog een stuk wand achter de struiken.




Mooie basaltwand achter de struiken

Tussen de basaltzuilen begint de begroeiing ook al aarzelend op gang te komen.




Begroeiing

Hier nog een blik op de donkergrijze basalt. In de toelichting is sprake van fijnkorrelige Basanit. Op de onderstaande ingezoomde foto is te zien dat er ook kleine stukjes olivijn in de basalt voorkomen




Een stuk lokale basalt

Als je deze geotop bekijkt wordt er hier een prachtige blik in de ondergrond gegeven. Zelf vind ik het jammer dat dit particulier terrein is, maar ik moet eerlijkheidshalve zeggen dat waarschijnlijk hierdoor ook geen vuil gestort wordt. Dat kwamen we namelijk elders regelmatig tegen in voormalige groeves.
Een bord met toelichting zou verhelderend zijn, maar ja wie zet zoiets op zijn eigen terrein. Omzagen van flink wat begroeiing voor de prachtige wanden zou de belevingswaarde van de geotop sterk vergroten. Maar ook hierop zit de eigenaar waarschijnlijk niet te wachten.




Kleine stukjes olivijn in de basalt (detail vorige foto)

Bronnen:

Afbeeldingen:
BOHO-team.


Literatuur:
www.vogelsberg-touristik.de
Hoogendoorn, fotoalbum Duitsland 2012


Plantage Willem III


Tussen Amerongen en Rhenen vormt de Utrechtse Heuvelrug de noordelijke begrenzing van de rivier de Rijn. De laaggelegen uiterwaarden grenzen via een enkele meters hoge steilrand aan de zandgronden. Op bovenstaande foto is van linksonder naar rechtsboven de overgang tussen verschillende landschapstypen herkenbaar. Langs de rijn liggen de uiterwaarden met kleiputten en een steenfabriek. Na de steilrand volgt eerst de weg met aangrenzende bebouwing en vervolgens een niet beboste zone. Deze bestaat uit smeltwaterafzettingen van het landijs. Vervolgens klimmen we verder tegen de zwaarbeboste stuwwal op, om uiteindelijk weer af te dalen naar de Gelderse Vallei, waarin op de achtergrond Veenendaal zichtbaar is.

Hier kijken we dwars over de Utrechtse Heuvelrug ter plaatse van de voormalige tabaksplantage Willem III. Onder op de foto zijn de groene uiterwaarden te zien. Op de geelgekleurde plantage Willem III getuigen singels nog van voormalige structuren, maar een tiental tabaksschuren is de laatste eeuw wel verdwenen. Helemaal links aan de onderkant van de beboste stuwwal is een kleine verbuiging in de bosrand te zien. Daar ligt het sneeuwsmeltwaterdal dat we straks van dichtbij zullen zien.

> Lees meer