Geotop Wachsenburg, Thueringen


Eemland


Met behulp van de Fysisch geografische eenheden kaart kunnen we het ontstaan van Eemland en haar omgeving beter begrijpen. Eemland maakt deel uit van het glaciale bekken dat in de voorlaatste ijstijd (Saalien 150.000 jaar gleden) is uitgeschuurd door gletsjertongen van het landijs. Die stuwden aan weerszijden van het bekken stuwwallen op. De afzettingen die daarna in de tussenijstijd, het Eemien, gevormd zijn, staan niet op het kaartje omdat ze niet meer aan het oppervlak liggen. In de laatst ijstijd (Weichselien) is een dik pakket zand als een deken over het bestaande landschap neergelegd. Langs de stuwwallen staan de gordeldekzanden en wat verder weg ook dekzandvlaktes aangegeven. Plaatselijk komen ook dekzandruggen voor. In de laatste 10.000 jaar, gedurende het Holoceen, vindt er in Eemland op grote schaal veengroei plaats. Tussen de veeneilanden door worstelt zich de Eem een weg naar het noorden. Langs de Eem zijn vanuit de voormalige Zuiderzee jonge zeekleigonden afgezet. Bij het doorbreken van de dijken van de Zuiderzee zijn tijdens overstromingen herhaaldelijk kleilaagjes op het veen afgezet. De gevolgen van de overstromingen zijn op het kaartje als overslaggronden herkenbaar.

> Lees meer

Geotop Wachsenburg, Thueringen

13 september 2012

Op een vakantie naar Thueringen hebben we ons niet beperkt tot het Thueringerwald maar ook tripjes in de wijdere omgeving gemaakt. Google Earth toonde ten noorden van ons vakantieadres in de omgeving van Erfurt enkele afbeeldingen met badlands. Dat is natuurlijk smullen voor een fysisch geograaf, dus dat wilde we wel eens zien. Daarnaast vonden we op de website van Thueringer Landesanstalt fuer Umwelt und Geologie (TLUG) een lijst met geotopen waarin ook deze badlands genoemd worden.

Punt 4 op het Google Earth kaartje toont de Wachsenburg die bovenop de heuvel ligt. Wij rijden in die richting en vinden bij punt 1 een parkeerterrein.




Kaartje Google Earth van de omgeving van de Wachsenburg

We lopen de weg naar boven en vinden al gelijk een uitzichtplateau (punt 2). Daar vandaan zie je gelijk wat kale rotsen in de verte (punt 3) en ook dichtbij onder het plateau. Gelukkig staat er ook een informatiepaneel.




Uitzichtplateau onder de Wachsenburg

Op het informatiepaneel staat uiteraard het een en ander vermeld over de badlands. De oorzaken voor het ontstaan van deze badlands liggen enerzijds in overbeweiding, maar anderzijds in de extreme droogte die heerst op de zuidelijke kanten van de hier aanwezige heuvels. Wij staan namelijk hier bij of onder de Wachsenburg, maar er liggen hier meerdere heuvels, bekroond met burchten (3 Gleichen), die dezelfde badlands vertonen.




Een informatiepaneel

Hier heb ik even wat informatie (nog net) leesbaar bij elkaar geplakt van het paneel.

De afzettingen stammen uit het laatste deel van de Trias (Keuper) en zijn dan ook iets meer dan 200 miljoen jaar geleden gevormd. Tijdens deze vakantie hebben we dan ook de hele Trias in Hessen en Thueringen kunnen zien. De Buntsandstein en Muschelkalk lag vaak rond de vulkanische plaatsen die we bezochten, omdat het veel jongere vulkanisme door de oude Triasafzettingen was heengebroken.




Een selectie van de geboden informatie

Hier zien we de Steinmergelkeuper met op de achtergrond de Wachsenburg.




Steinmergelkeuper onder de Wachsenburg

Het is een uitzonderlijke plek. Ondanks de droogte schijnt de mens ook recent nog wel wat geholpen te hebben. Hoe dan ook, het resultaat is prachtig en heel fotogeniek.




Een prachtige plek

Hier en daar zijn wat hardere lichtgekleurde banken zichtbaar.




Hardere lagen

Die hardere banken zijn wel iets uitgeprepareerd, maar nauwelijks beter bestand tegen de erosie als de wat meer kleiiger lagen. Het materiaal aan de oppervlakte onder de hardere bank is geen vast gesteente maar een puindek zoals we verderop zullen zien.




Afwisselende gelaagdheid

De hardere bank is hier een wat meer kalkachtige versteende afzetting.




Detail van vorige foto

Naast de verschillende gelaagdheden zijn de erosievormen ook een lust voor het oog. De gullies snijden toch op de meeste plekken ook eenvoudig door de hardere banken heen.




Gullyvorming

Dit is een detail (rechtsonder) uit de vorige foto. Hier houdt de lichtgekleurde harde Steinmergel laag nog stand tegen de gullyerosie. Daardoor wordt de onderliggende zachtere roodbruine mergel nog beschermd.




Detail van de vorige foto

Ook op deze foto is hetzelfde weerbarstige stukje in de gully te zien. Je zou haast denken dat het roodbruine gedeelte onder deze hardere lichtgekleurde bank uit een dikke bank met vast gesteente bestaat. Dat is echter gezichtsbedrog.




Brede roodbruine band

De brede roodbruine band blijkt een dikke puinlaag van de verpulverde roodbruine mergel te zijn.




Verbrokkelde mergel

Tijdens de kennelijk zeer spaarzame regenbuien op deze zuidhellingen kan gullyvorming in de aan het oppervlak gelegen verweringslaag van verbrokkelde mergel optreden.




Gullyvorming in het puin

Het visuele effect van deze vervormingen onder een aride klimaat wordt natuurlijk wat verminderd als je de wat wijdere omgeving ziet. Dan komt namelijk weer allerlei begroeiing in beeld.

Al met al vond ik deze geotop wel een van de mooiste plekjes die ik ooit gezien heb.




Omringend groen

Afbeeldingen: Google Earth en BOHOteam

Literatuur:
http://www.tlug-jena.de/geotope/geotope.html


De Dommel dl 2; voorjaar


De volgende foto is op dezelfde plek genomen. Hier valt de nadruk sterk op de sedimentatie die is opgetreden op de oever van de rivier. Het is hoogwater geweest en op de oever is een oeverwalletje gevormd. Niemand heeft er nog gelopen en het ribbelpatroon is nog gaaf. Deze informatie uit het winterbeeld is volstrekt niet afleesbaar op de foto van 4 mei 2011. Helaas heb ik geen opnamen van de overstroming zelf.

Op deze luchtfoto staan 3 fotopunten in rood aangegeven: A, B en C. Op het zuidelijkste punt (A) zijn de bovenstaande, al behandelde afbeeldingen genomen. Een onverharde weg (Watermolenweg) gaat hier via een brug over de Dommel. De foto is op de brug in oostelijke richting kijkend (stroomopwaarts) genomen.

> Lees meer