Vulkaan Emmelberg (Eifel)


Peelrandbreuk


De onderstaande geologische kaart geeft met een oranje kleur een duidelijk begrensde, van zuidoost naar noordwest lopende, zone aan. Dit is de Roerdalslenk die in de laatste honderdduizend jaar is opgevuld met beekafzettingen en dekzanden. Zowel in het westen als in het oosten komen deze afzettingen slechts plaatselijk en veel minder dik voor. De Peelrandbreuk vormt hier de opmerkelijk rechte grens tussen de Roerdalslenk en de Peelhorst.
Onderzoek heeft uitgewezen dat de daling van de slenk niet schoksgewijs plaatsvindt, bijvoorbeeld bij aardbevingen (Uden, 1932; Roermond, 1992). De daling vindt namelijk heel geleidelijk plaats met een snelheid van circa een centimeter per eeuw. Dat lijkt te verwaarlozen, maar we moeten niet vergeten dat we met geologie te maken hebben en niet met leeftijden van mensen. Als gedurende het kwartair een daling van een cm per eeuw plaatsvindt, dan resulteert dat uiteindelijk in een hoogteverschil van meer dan 200 meter. Zoals gezegd heeft extra sedimentatie door rivieren, beken en de wind de daling nagenoeg bijgehouden en heeft de argeloze passant hier niet in de gaten wat voor bijzondere geologische processen hier gespeeld hebben. Hooguit zal hij zich verbazen over het roestige water dat hier voorkomt.

> Lees meer

Vulkaan Emmelberg (Eifel)

9 juli 2014

De Eifel staat bekend om zijn vele vulkanen. Er zijn er teveel om elke vulkaan tot een potentieel Aardkundig Monument te benoemen. Bovendien doet zich de vreemde situatie voor dat de vulkanen educatief pas heel mooi worden als ze aangetast worden door de exploitatie van grondstoffen uit de vulkaan. Gelukkig worden het geen platte pannenkoeken, omdat er altijd flinke resten blijven staan.

Tijdens bezoeken in 2003, 2004, 2006 en 2010 hebben we al heel wat vulkanen een of meer keren bezocht. In 2014 hebben we met name in de buurt van Hillesheim diverse vulkanen bezocht. Van 3 bezochte vulkanen in 2014, de Arensberg, de Emmelberg en de Rockeskyller Kopf wil ik op deze website wat meer laten zien.

Bij die bezoeken valt op hoe complex de genese van die vulkanen is. Meestal is er sprake van meerdere uitbarstingen en dan ook nog van verschillende typen. We gaan nu op bezoek bij een verlaten groeve aan de zuidzijde van Uedersdorf: de Emmelberg. Op onderstaande foto zien we het resultaat van een reeks uitbarstingen waarbij veel vulkanisch materiaal de lucht in is gegaan.




In dit geval was het vulkanisch materiaal dat in de lucht geblazen werd met name kleine asdeeltjes. Die zijn vervolgens weer neergedaald en hebben aslagen, vaak in diverse kleuren gevormd. Als je inzoomt op de aslagen (foto hieronder) is goed te zien dat er ook grover materiaal in de aslagen voorkomt. Soms zijn het steentjes (2-6 cm), maar er komen ook zogenoemde bommen (> 6 cm) voor.




Als we wat verder in de groeve lopen lijken er enorme rupsen door de groeve te kruipen. Hier is het vulkanisch materiaal als een soort purschuim uit breuken in de ondergrond tevoorschijn gekomen en gestold.




De ronde doorsnede is aan de onderkant wat uitgehold omdat hier al jarenlang duizenden mineralenliefhebbers hun hobby intensief hebben uitgeoefend.




Tot slot nemen we nog even een kijkje achter in de groeve waar uit de verte (telelens) een kegelvorm zichtbaar is.




Middenboven is een kraterpijp goed herkenbaar.




Hieronder heb ik ingezoomd op de aslagen die op de overzichtsfoto zichtbaar waren. Op de voorgrond zie je de aslagen in de richting van de kraterpijp wegduiken.




Enkele meters verder naar links lopen onder de aslagen dikke lagen met slakken, die bij een eerdere uitbarsting in deze omgeving zijn weggestroomd.




Afbeeldingen: BOHOteam


De Bol


In het zuidwesten van de provincie Utrecht zijn in de uiterwaarden van de Lek enkele prachtige aardkundige fenomenen in de vorm van rivierduinen op een voormalig eiland en een getijdekreek te herkennen. De getijdekreek is prima van af de winterdijk te zien. Bij een bezoek aan de rivierduinen moet rekening gehouden worden met de hoogte van het rivierwater in verband met de begaanbaarheid van de strekdam. Prachtig zijn op deze foto ook de copeontginningen in de Lopikerwaard te zien, maar daar gaat het ons nu niet om.

Wanneer we nog even in de lucht blijven en verder naar het westen kijken dan zien we binnendijks hoe dicht de boerderijen van Willige Langerak hier tegen de winterdijk gelegen zijn. Aan de rivierzijde van de winterdijk, de buitendijkse zijde, liggen allemaal kleiputten. Die getuigen nog van het regelmatige dijkonderhoud dat met de klei uit deze putjes gepleegd is. In de verte lijkt al weer een eiland zichtbaar.

> Lees meer