Home > Heimans Zwerfkeienpad

Heimans Zwerfkeienpad

Eli Heimans leefde van 1861 tot 1914 en had een grote liefde voor de natuur. Opvallend is dat zijn liefde zich niet beperkte tot de levende natuur. De niet-levende natuur kreeg gedurende zijn lleven steeds meer zijn aandacht. Dat komt tot uiting in diverse artikelen en boeken die hij geschreven heeft en zijn pogingen om de grote zwerfsteenverzamelingen die in de zanderijen van Crailo en Maarn lagen te redden. Hij heeft mede dankzij zijn educatieve kwaliteiten vele mensen beinvloedt, onder andere op excursies in de Zanderij Crailo. Ter herinnering aan hem is er in 2005 een route door de Zanderij Crailo naar hem genoemd.

Ligging Zanderij Crailo en het Hermans Zwerfkeienpad

Voor onbekende in deze omgeving is de Zanderij met het zwerfkeienpad moeilijk te vinden. Als je over de Bussumergrindweg van Bussum naar Hilversum rijdt zie je aan je rechterkant een restaurant en een ruim parkeerterrein. Op het naastgelegen speelweide liggen her en der al wat grote zwerfstenen gegroepeerd om je in de stemming te brengen.

Informatiezuil naast het parkeerterrein.

Aan de rand van het parkeerterein staat een informatiezuil van het Goois Natuurreservaat (GNR) . Op de zuil staat onder andere vermeld: Het Heimans-zwerfkeienpad is een met zwerfstenen gemarkeerde route door de Zanderij Crailo. Het ongeveer 1,5 km lange pad loopt deels als ‘vlonderpad’ over verschillende waterpartijen. De uit Scandinavië afkomstige keien zijn hier afgezet in de voorlaatste ijstijd. Het pad is genoemd naar de natuurkenner Eli Heimans (1861-1914) die als een der eersten de aandacht vestigde op de geologische en botanische betekenis van de Zanderij.

Overzicht vanuit de uitkijktoren op de natuurbrug.

Aan de overzijde van de Bussumergrintweg begint het Heimans-zwerfkeienpad. Toch is het leuk om eerst even naar de uitkijktoren bij de natuurbrug te lopen. Vanaf die uitzichttoren bij de natuurbrug heb je een mooi overzicht over het gedeelte van de zanderij waarin het Heimans-zwerfkeienpad gelegen is. In de verte is een steen te zien op de natuurbrug.

Gedenkteken op de natuurbrug

Zoals elders ook wel gebeurt is hier een grote steen omgetoverd tot een gedenkteken. Een bordje met een verwijzing naar het Heimans-Zwerfkeienpad was hier zeker ook op zijn plaats geweest. Het wordt hoog tijd om terug te keren en het Heimans-zwerfkeienpad op te zoeken.

Uitzicht vanaf de bovenrand van de Zanderij.

Het Heimanspad begint al op de bovenrand langs de Zanderij. In de diepte zie je ook al wel stenen liggen, maar de wandeling gaat eerst verder langs de rand. Het pad is overigens tot stand gekomen mede dankzij de gaven van de Gooise rotaryclubs. Het pad is op 12 maart 2005 officieel geopend.

Podzolprofiel bij een omgewaaide boom.

Dat de bovenkant niet is afgraven kun je zien aan de podzolbodem die zichtbaar geworden is omdat een boom zo vriendelijk was om te vallen.

Sfeervolle, gedateerde panelen met weinig concrete informatie.

Als je de route volgt wordt je automatisch via een trap naar beneden geleid. De mooie panelen spreken overigens steeds van het Heimanspad en niet over het Heimans-Zwerfkeienpad. Dat is ook te merken aan de inhoud van de panelen. Slechts één paneel gaat over zwerfkeien en de geboden informatie is wel heel algemeen.

In deze hoek lag het stukje Zanderij dat Heimans huurde.

In deze hoek van de Zanderij zijn op de achtergrond achter de gegraven waterpartij nog enkele zwerfstenen zichtbaar. Hier heeft Eli Heimans tot zijn dood in 1914 zijn gevecht geleverd om diverse personen en instanties te overtuigen dat dit stukje terrein in de zanderij gespaard moest blijven vanwege de geologische waarden in de vorm van een verzameling grote zwerfstenen. Zijn visionaire blik had echter te weinig echte weerklank bij de toenmalige - al dan niet groene - organisaties. Was dat wel zo geweest, dan waren er zowel hier in de Zanderij Crailo als in de Zanderij Maarn, prachtige collecties zwerfstenen bewaard gebleven. Zelfs het stukje Zanderij met grote zwerfstenen dat hij ondergehuurd had werd hem uiteindelijk niet gegund.

Een groepje rose stenen.

Veel stenen zijn echter wel in die hoek van de zanderij blijven liggen. Bedekt met grond en overwoekerd door begroeiing. Daarom heeft het Goois Natuurreservaat uiteindelijk toch nog iets met de resterende stenen kunnen doen. Bij het maken van het zwerfkeienpad hebben geen inhoudelijke factoren een rol gespeeld. Dat kon ook moeilijk omdat deze kennis niet bij het GNR aanwezig is. Bij dit groepje lijkt men bijvoorbeeld op kleur gesorteerd te hebben. Sediment- , metamorf en stollingsgesteente liggen door elkaar heen.

De zwerfstenen leiden ons naar links.

Wel heeft men aandacht gehad voor esthetische en functionele zaken. Bij deze groep stenen ligt de grootste blikvanger voorop en door de ligging van de andere stenen wordt men spelenderwijs in de gewenste richting geleid.

Zicht vanaf de bovenrand.

Het is fijn dat het Heimans Zwerfkeienpad er ligt. In de geest van Eli Heimans is het echter nog niet af. Als onderwijzer zou hij denk ik graag gewezen hebben op welke verschillende soorten stenen er liggen en welke kenmerken van de stenen te zien zijn.

Ongewenste natuurontwikkeling.

Een dergelijke steen is bijvoorbeeld geen mossteen, maar een zandsteen.

Mooie stenen op een resthoop.

En bij zo’n plaatje kun je de bezoekers wijzen op het verschil tussen een mozaiek van kristallen in een stollingsgesteente (rechtsonder) en de discordante gelaagdheid in de Jotnische Zandsteen (boven). Een herindeling van de zwerfstenen, met in ieder geval groepen van stollingsgesteente, sedimentair gesteente en metamorf gesteente lijkt me uit educatief oogpunt erg gewenst. Daarbij kunnen panelen met concrete teksten of een foldertje goede diensten bewijzen. Hopelijk vallen deze aanbevelingen in vruchtbare aarde!

Bronnen

foto's:
BOHO-team

Literatuur:
Coesel, M., Zanderij Crailo, een bewogen geschiedenis. Natura 2002 nr 1, pp 4-8
Hoogendoorn, W., Zwerfsteneneiland Maarn en andere aardkundige monumenten. KNNV Uitgeverij 2006
www.gnr.nl (website Goois Natuurreservaat)



Terug


De bouw van deze site is mogelijk gemaakt door het Prins Bernhard Cultuurfonds.            Design en realisatie:

Terug