Home > P. van der Lijn reservaat
|
De meeste zwerfsteenverzamelingen zijn ontstaan doordat de mens grondstoffen ging delven. Bijvoorbeeld zand voor de spoorwegen (zanderijen Crailo en Maarn) of keileem voor de baksteenfabrikage ( Markelo). Pogingen van pioniers als Eli Heimans om rond 1914 de enorme keienvelden in Crailo en Maarn te bewaren voor het nageslacht zijn mislukt. In 1942 kwam er opeens een nieuwe kans. De Noordoostpolder viel droog en op diverse plaatsen kwam keileem met zwerfstenen aan het oppervlak te liggen. Heel indrukwekkend was het ten noorden van Urk. Onderstaande foto is hier in 1942 genomen. i
Drooggevallen bodem van de Noordoostpolder Op de foto vallen natuurlijk de grote stenen erg op, maar er was meer. De bodem leek als het ware geplaveid met kleinere stenen: een keienvloer. De zwartwit foto’s zijn uit haar collectie beschikbaar gesteld door Museum Schokland.
Een keienvloer om je hoed bij af te nemen.
P. van der Lijn zag de waarde van dit gebied in en heeft al snel bij de betreffende autoriteiten (Directie van de Wieringermeer) bepleit om deze gronden voorlopig niet in cultuur te brengen. Van der Lijn stond voor ogen om op een mooi gedeelte een soort reservaat te maken. Gelukkig werd er nu wel geluisterd naar deze pionier. De onderstaande foto met de heer Boelen uit 1943 is voor menigeen om van te watertanden. Stenen zover als het gezicht reikt en van een mooi handzaam formaat, waarvan je er flink wat mee kan nemen. Er liggen er immers toch zat. Tja ja, maar dat is natuurlijk niet de bedoeling van een reservaat en men is zich er op gaan beraden hoe je dat kunt voorkomen. Er werd een vergunningenstelsel ontworpen, waarbij de vergunningen konden worden aangevraagd bij de Directie van de Wieringermeer.
De heer Boelens op de keienvloer bij Urk in 1943
In 1954 wordt het reservaat gerealiseerd. Op onderstaande foto uit 1956 poseert de heer van der Lijn bij de ingang van ‘zijn’ reservaat. In een grote zwerfsteen heef men ‘Geologisch Reservaat P. van der Lijn’ gebeiteld. Het omringende Urkerbos bestaat nog niet, maar wel is duidelijk te zien dat de steenwoestijn begroeid raakt. Niet alleen raken de zwerfstenen bedekt met algen, mossen en korstmossen, maar ook allerlei grassen gaan het zicht op de stenen belemmeren.
De heer van der Lijn bij 'zijn' reservaat in 1956
Op onderstaande foto, die in 1958 genomen is, is te zien dat de bestrijding van onkruiden met chemische middelen duidelijk effect heeft. Ja, ik spreek van onkruiden. Voor biologen en ecologen is het een prachtige natuurlijke begroeiing die hier opkomt, maar wilde planten die op een verkeerde plaats staan, noemt men nu eenmaal onkruiden. En net zoals de liefhebbers van de levende natuur plaatselijk de bestaande begroeiing weghalen om onder de naam natuurontwikkeling een door hen gewenst susccessiestadium in de vegetatie te kunnen realiseren (denk bv aan heide of trilvenen), zo wil de aardkundige terug naar het beginstadium: de kale kei.
Resultaat van bespuiting in 1958.
Intussen is er veel gebeurd. Het reservaat ligt nu temidden van het omringende Urkerbos (zie kaart). Het beheer van het gebied is overgegaan van Staatsbosbeheer naar het Flevo-landschap. Bij de pijl op de kaart ligt het weggetje naar het reservaat.
Omgeving van het Van der Lijn=reservaat
Daar markeert nog steeds dezelfde steen de ingang naar het reservaat. Uiteraard zijn in de halve eeuw die intussen voorbij is de bomen flink gegroeid.
De ingang van het Van der Lijn-reservaat in Urk
Als we het weggetje verder volgen komen we bij een hek, dat op de foto uitnodigend open staat, maar normaal dicht zit. Op een andere manier is moeilijk te voorkomen dat de lichtere stenen meegenomen worden.
Een stevig hekwerk sluit het feitelijke reservaat af. Bij de ingang staat een prachtig bord, in een stijl zoals we die ook in de gesteentetuin bij Schokland zien.
Mooi paneel vóór het hek. En op een ander paneel staat te lezen dat het reservaat alleen op aanvraag voor groepen te bezichtigen is (0320-288385). Om mogelijke teleurgestelde bezoekers toch in de mogelijkheid te stellen stenen te zien en aan te raken heeft Staatsbosbeheer indertijd de Gesteentetuin Schokland, uiteraard gelegen bij het voormalige eiland Schokland, aangelegd (zie elders op deze website). Beide stenenverzamelingen vallen nu onder het Flevo-landschap.
Informatie over de toegankelijkheid. Jaarlijks is er ook een gelegenheid op een open dag om het reservaat te betreden. Op het eerste gezicht lijkt het reservaat nu eerder een soort speelweide met hier en daar een steen.
Speelweide of geologisch reservaat. En dat beeld klopt helaas ook wel een beetje. De grotere stenen zijn uiteraard wel zichtbaar, maar de enorme massa stenen, zoals die in het voorgaande op de zwartwit foto’s zichtbaar was, is verdwenen onder de begroeiing. Toch valt er, zeker onder deskundige begeleiding, genoeg te zien.
Een rondleiding onder deskundige begeleiding op de open dag. Prachtig is bijvoorbeeld dit ‘trollenbrood’. Deze (Jotnische?) zandsteen is door herhaaldelijk bevriezen en ontdooien in plakjes gesneden.
Trollenbrood. Hoewel de keileem op sommige plaatsen verdwenen is weet de gids de grijze keileem aan te boren.
Ter illustratie wordt grijze keileem aangeboord. En ook de rode keileem weet hij te vinden.
Rode keileem. Het reservaat wordt begraasd door ponies die tijdens de open dag aan de achterkant worden vastgehouden. Hoewel de begrazing uit vegetatiekundig oogpunt een positief effect kan hebben heeft het voor de zichtbaarheid van de stenen geen betekenis.
Begrazing door pony's. Na de overgang van het van der Lijn reservaat van Staatsbosbeheer naar het Flevo-landschap in xxx is er niet meer met herbiciden gespoten. Omdat het resultaat daarvan zeer slecht is uit aardkundig oogpunt zijn de laatst jaren kleine proeven met bespuitingen gedaan. Het wordt dan ook hoog tijd dat het rijk gaat beseffen dat zwerfstenenmonumenten als een volwaardig natuurdoeltype beschouwd moeten worden. Dat geeft de beheerders recht op een redelijke vergoeding en daaraan zou tevens een ontheffing van het gebruik van enkele bestrijdingsmiddelen gekoppeld moeten worden. Op die manier kan het van der Lijn-reservaat weer het prachtige monument worden dat het eens in 1942 was.
Bronnen
|
Design en realisatie: 
Terug |
