Achter een vijver en een heemtuin ligt hier pittoresk op de achtergrond de zwerfstenenverzameling van Wolterholten. De verzameling bestaat uit 143 zwerfstenen die tevoorschijn gekomen bij de aanleg van de A32. Rijkswaterstaat heeft hier een mooi monument gemaakt van de zwerfstenen die waren gevonden bij de doorsnijding van de A32.

Een vijver, een heemtuin én een zwerfstenenverzameling.

Het is wel even zoeken in de omgeving van Steenwijk, in de buurt van Witte Paarden, maar daar ligt het monument ingeklemd tussen de snelweg en de spoorlijn. Via een onverharde weg bereiken we de plek. Het monument ligt er mooi bij en gelijk de eerste steen is al de moeite waard.

De ingang van het geologisch monument Wolterholten

Direct bij het bord van het geologisch monument ligt een Smalandgraniet. Als het licht een beetje goed valt zie je de gletsjerkrassen.

Een vlakke kant van een Smalandgraniet met gletsjerkrassen.

Even inzoomen haalt de gletsjerkrassen scherp naar voren.
update Ernst J. Kleis meldt mij dat op de website van de natuurvereniging De Noordwesthoek die in ontwikkeling is (www.knnv.nl/noordwesthoek/) een andere interpretatie van het grote platte vlak aan deze Smalandgraniet wordt vermeld. Kijk daarvoor desgewenst bij de informatie die wordt verstrekt door de werkgroep Wolterholten, die zich richt op het in goede staat houden van het Geologisch Monument Wolterholten. Daar wordt verondersteld dat het bekraste vlak aan deze steen moet worden opgevat als een wrijfspiegel. Hierbij heeft men zich gebaseerd op een stellige uitspraak van de geoloog J. Verhofstad in het boek IN DE BODEM VAN DRENTHE waarin ook de geologie van de Kop van Overijssel wordt behandeld omdat dit deel van de provincie Overijssel geologisch bekeken beter bij Drenthe past. Verhofstad schrijft daar: Rechts van de ingang een rode graniet (nr. 2) met een wrijfspiegel: een plat vlak met strikt evenwijdige krassen, ontstaan door tektonische beweging langs een breuk diep in de aardkorst; niet te verwarren met een glaciaal facet met gletsjerkrassen. Einde van het citaat. Daarna noemt hij een steen die wèl gletsjerkrassen heeft, opdat men het verschil met een wrijfspiegel kan bekijken. Voor de wrijfspiegelinterpretatie pleit het grote platte vlak en het niet aanwezig zijn van verschillende krasrichtingen. Bij het ontstaan van een wrijfspiegel wordt op en nabij dit vlak vaak het lichtgroene mineraal epidoot gevormd. Dat is hier niet aanwezig. Als er wel epidoot zou zijn, zou dit een sterk argument voor de wrijfspiegelopvatting zijn; het ontbreken ervan is echter geen argument ertegen.

De gletsjerkrassen van nabij.

De stenen blijken genummerd te zijn en op kleine bordjes staat het resultaat van de determinaties vermeld. Op Internet (zie bronnen) zijn zelfs de naamlijsten te downloaden. Een zeer klantvriendelijk gebaar.

Op kleine bordjes staan de namen van de zwerfstenen vermeld.

Zo lezen we bij nummer 50 dat we te maken hebben met een paarsrode zandsteen, type Dalazandsteen. Hij vertoont gelijkenis met de circa 130 Jotnische Zandstenen die we op het Zwerfsteneneiland Maarn hebben liggen.

Dalazandsteen

Deze makro-opname toont de zandkorreltjes en grindjes in deze zandsteen.

Detail van de Dalazandsteen

Hier nog eens een Smalandgraniet en al weer zijn er gletsjerkrassen te zien.

Smalandgraniet.

Die Smalandgranieten vallen me op, omdat ze veelvuldig hier als gidsgesteente voorkomen, in een mate vergelijkbaar met de Uppsalagranieten in Maarn.

Geribbeld oppervlak van de smalandgraniet.

Wat me ook opviel was dat de stenen relatief schoon waren. Bij de meeste monumenten is dat wel anders. Mede door de determinatielijsten is een bezoek aan dit geologisch monument zeker de moeite waard.

Detail van Smalandgraniet

Bronnen:

Foto’s:
BOHO-team.

Literatuur:
Hoogendoorn, W. Komt dat zien: Zwerfstenenmonumenten in Nederland. Grondboor & Hamer 2007 nr 3 / 4, p 72-78
Hoogendoorn, W., Zwerfsteneneiland Maarn en andere aardkundige monumenten. KNNV Uitgeverij 2006
Determinatielijsten:
www.knnv.nl/noordwesthoek (onder activiteiten in de tekst over Wolterholten