De Dommel dl 2; winter


Oisterwijkse Vennen dl 2


In de voorgaande afbeelding loopt de Rosep in het midden door een laagte naar het noorden. Links liggen de Oisterwijkse Vennen en rechts de Kampina.
We kijken onder naar een uitsnede. De getallen geven een paar fotopunten aan.
Op de brede en lange dekzandrug blijken met dezelfde orientatie smallere ruggen voor te komen met daar tussenin uitgestoven laagten. De laagten worden veelal omgrensd door lage ruggetjes, maar in het verlengde van de laagten, met andere woorden aan de oostzijde, liggen de hogere verstoven stuifzandduinen. De ruggen en ruggetjes zijn veelal in de laatste periode van de laatste ijstijd (Weichselien) gevormd. De duintjes zijn, gezien het regelmatig ontbreken van dikkere podsolprofielen, over het algemeen van recentere ouderdom.

> Lees meer

De Dommel dl 2; winter

21 februari 2011
Bij de samenstelling van het Brabantnummer (zie literatuur) heb ik indertijd Patrick Kiden gevraagd een artikel over de Dommel te schrijven. Dat zou met name over het gedeelte ten westen van Sint Oedenrode gaan. Patrick was daar niet echt tevreden mee, omdat hij nog wel mooiere stukken kende, bijvoorbeeld bij de Vresselsche Akkers. Hij heeft daar ook aandacht aan besteed in zijn artikel De Dommel, een kleine rivier in het Brabantse dekzandgebied dat gepubliceerd is in dat Brabantnummer.

Indertijd heb ik wel enkele afbeeldingen voor dat artikel gemaakt van het gedeelte van het Dommeldal ten westen van Sint Oedenrode. De recente werking van het water is daar niet echt opvallend, omdat je met name naar oude vormen, zoals door kanalisatie afgesneden meanders, kijkt. Hoog tijd voor mij om eens bij de Vresselsche Akkers te kijken.




Vorming oeverwal

Op voorgaande foto is al prachtig te zien dat de Dommel bij recent hoogwater zand op de oevers heef afgezet. Niemand heeft daar nog gelopen en de stroomribbels zijn nog intact. In de schaduw van een kleine barriere heeft zich nog een fraaie afzetting gevormd.




Microrelief

We zijn hier gekomen door op de weg van Nijnsel naar Son de onverharde Watermolenstraat te nemen. Bij de brug over de Dommel zijn de voorgaande plaatjes gemaakt.




Locaties afbeeldingen

Als je wat verder gaat richting punt 2, waar je je auto kunt parkeren in de berm, dan zie je onderweg flinke afkalving in de buitenbocht. Gezien de graspollen gaat hier een stukje van het weiland verloren. Op de foto is niet goed te zien dat aan de andere kant van de Dommel, tussen de begroeiing, sedimentatie optreedt.




Erosie in een buitenbocht

Bij de volgend bocht in het weiland is de sedimentatie prachtig te zien. Hier zie je landaanwinst door de vorming van een soort kronkelwaard. Op de achtergrond zijn de hogere gronden van de Vresselsche Akkers te zien. De Dommel botst hier tegen een dekzandrug aan die plaatselijk nog is verstoven.




Landaanwinst

We kijken hier richting punt 3. Prachtig zicht op de Dommel en de hogere gronden van de Vresselsche Akkers, die in de buitenbocht van de Dommel door erosie steil gehouden worden. Als je de eerste afbeeldingen niet gezien hebt, dan zou het witte zand aan de overzijde mogelijk een raadsel voor je zijn, maar nu begrijpen we dat hier tijdens het recente hoogwater nog sedimentatie is opgetreden.




De Dommel en de Vresselsche Akkers

Bronnen:

Afbeeldingen:
BOHO-team.
Topografische Kaart: Topografische Dienst Emmen

Literatuur:
Aardkundige excursiepunten in Noord-Brabant. Grondboor & Hamer jrg 63, 2009 nr 6
Hoogendoorn, W., Zwerfsteneneiland Maarn en andere aardkundige monumenten. KNNV Uitgeverij 2006
Lezing 11 van de Stichting Vrienden van het Zwerfsteneneiland


Plantage Willem III


Tussen Amerongen en Rhenen vormt de Utrechtse Heuvelrug de noordelijke begrenzing van de rivier de Rijn. De laaggelegen uiterwaarden grenzen via een enkele meters hoge steilrand aan de zandgronden. Op bovenstaande foto is van linksonder naar rechtsboven de overgang tussen verschillende landschapstypen herkenbaar. Langs de rijn liggen de uiterwaarden met kleiputten en een steenfabriek. Na de steilrand volgt eerst de weg met aangrenzende bebouwing en vervolgens een niet beboste zone. Deze bestaat uit smeltwaterafzettingen van het landijs. Vervolgens klimmen we verder tegen de zwaarbeboste stuwwal op, om uiteindelijk weer af te dalen naar de Gelderse Vallei, waarin op de achtergrond Veenendaal zichtbaar is.

Hier kijken we dwars over de Utrechtse Heuvelrug ter plaatse van de voormalige tabaksplantage Willem III. Onder op de foto zijn de groene uiterwaarden te zien. Op de geelgekleurde plantage Willem III getuigen singels nog van voormalige structuren, maar een tiental tabaksschuren is de laatste eeuw wel verdwenen. Helemaal links aan de onderkant van de beboste stuwwal is een kleine verbuiging in de bosrand te zien. Daar ligt het sneeuwsmeltwaterdal dat we straks van dichtbij zullen zien.

> Lees meer