www.aardkundigemonumenten.nl --> Overzicht

Tussen Amerongen en Rhenen vormt de Utrechtse Heuvelrug de noordelijke begrenzing van de rivier de Rijn. De laaggelegen uiterwaarden grenzen via een enkele meters hoge steilrand aan de zandgronden. Op bovenstaande foto is van linksonder naar rechtsboven de overgang tussen verschillende landschapstypen herkenbaar. Langs de rijn liggen de uiterwaarden met kleiputten en een steenfabriek. Na de steilrand volgt eerst de weg met aangrenzende bebouwing en vervolgens een niet beboste zone. Deze bestaat uit smeltwaterafzettingen van het landijs. Vervolgens klimmen we verder tegen de zwaarbeboste stuwwal op, om uiteindelijk weer af te dalen naar de Gelderse Vallei, waarin op de achtergrond Veenendaal zichtbaar is.

De wijde omgeving van de Duurswouderheide bestaat uit een grondmorenelandschap. Enkele moerassige beekdalen voeren het overtollige water in zuidwestelijk richting af. Op de grondmorene liggen hier en daar dekzandruggen, die soms later, bijvoorbeeld bij Bakkeveen, nog eens verstoven zijn. De omgeving van de Duurswouderheide is zo’n dekzandrug, die nu in bos en heide ligt. Temidden van die begroeiing liggen veelvuldig plasjes.
De literatuur (bijvoorbeeld op internet Geosites) spreekt hier van pingoruines. Een pingo is een grotendeels met ijs gevulde heuvel, die ontstaat wanneer door ondergrondse aanvoer van water een ijslens in de bodem gevormd wordt. Door aangroei van de ijslens ontstaat uiteindelijk een heuvel in het landschap. De opgeheven, bovenop de ijslens gelegen grond erodeert en blubbert naar beneden. Na het definitief afsmelten van de ijslens blijft als resultaat een min of meer ronde laagte met een ruggetje er omheen (randwal) over, een zogenoemde pingoruine.
Zowel de vorming van de pingoruines als de dekzandvorming heeft plaatsgevonden aan het einde van de laatste ijstijd. Het landijs bereikte ons land toen niet. maar er waren hier poolwoestijnen met op vele plaatsen een permanent bevroren ondergond.

Zoals alle groene terreinbeherende organisaties is Staatsbosbeheer eigenlijk alleen geinteresseerd in planten en dieren. De wandelroute is dan ook weinig creatief aangelegd. Het algemene beeld is een tamelijk vlak heidelandschap waarin hier en daar in de verte een wateroppervlak te zien is. Dat gaat gepaard met een zonering in de begroeiing. Randwallen zijn mede door de grote afstand moeilijk te herkennen en naar de diepte van de vennen kun je alleen raden.