Oostburg: moernering


Peelrandbreuk


De onderstaande geologische kaart geeft met een oranje kleur een duidelijk begrensde, van zuidoost naar noordwest lopende, zone aan. Dit is de Roerdalslenk die in de laatste honderdduizend jaar is opgevuld met beekafzettingen en dekzanden. Zowel in het westen als in het oosten komen deze afzettingen slechts plaatselijk en veel minder dik voor. De Peelrandbreuk vormt hier de opmerkelijk rechte grens tussen de Roerdalslenk en de Peelhorst.
Onderzoek heeft uitgewezen dat de daling van de slenk niet schoksgewijs plaatsvindt, bijvoorbeeld bij aardbevingen (Uden, 1932; Roermond, 1992). De daling vindt namelijk heel geleidelijk plaats met een snelheid van circa een centimeter per eeuw. Dat lijkt te verwaarlozen, maar we moeten niet vergeten dat we met geologie te maken hebben en niet met leeftijden van mensen. Als gedurende het kwartair een daling van een cm per eeuw plaatsvindt, dan resulteert dat uiteindelijk in een hoogteverschil van meer dan 200 meter. Zoals gezegd heeft extra sedimentatie door rivieren, beken en de wind de daling nagenoeg bijgehouden en heeft de argeloze passant hier niet in de gaten wat voor bijzondere geologische processen hier gespeeld hebben. Hooguit zal hij zich verbazen over het roestige water dat hier voorkomt.

> Lees meer

Oostburg: moernering

23 oktober 2012

Tijdens onze vakantie in Zeeuws Vlaanderen had ik de Geomorfologische Kaart van het gebied bij me. Op die manier kun je attent gemaakt worden op interessante aardkundige fenomenen. (zie bv Aardenburg: dekzandrug op deze site) Nu vielen de mij onbekende codes 3L26 en 3L27 op. Dat bleken welvingen in plaatselijk gemoerde getij-afzettingen te zijn, die bij 3L27 intussen al geegaliseerd zijn. Denkend aan een artikel van Cees Laban van enkele jaren geleden in G&H over moernering, waarbij het moeilijk was om goede illustraties te krijgen, leek me dat een leuk plekje om eens te bekijken.




Klik, klik, klik etc.

Op Google Earth, een zeer dankbare hulpbron bij onze vakanties, waren nog wel wat afwijkingen te zien in de Veerhoekpolder, iets ten westen van Oostburg. Deze afbeeldingen zijn al een paar jaar oud dus we waren wel benieuwd of er nog wat te zien zou zijn. Ruilverkavelaars zijn in Zeeland op vele plaatsen meerdere keren aan de slag geweest. Dat betekent meestal grootscheepse egalisatie, hoewel onderop de foto waarschijnlijk weer relief is toegevoegd op een golfterrein. Bij de fotopunten 1 en 2 op de luchtfoto hadden we beet.




De Veerhoekpolder met fotopunten op Google Earth

Moernering is een activiteit uit de Middeleeuwen waarbij men, door het verbranden van veen, zout probeerde te winnen. Dat veen moest dan natuurlijk wel met zeewater doordrenkt zijn geweest, maar aan de andere kant zal al te veel klei in het veen wel ongewenst zijn geweest. Een dergelijk afgegraven veengebied leverde een pokdalig landschap op met chaotische hoogteverschillen. Dergelijke hoogteverschillen belemmeren het agrarisch gebruik en daarom zijn veel van deze gebieden in de loop der tijd, en zeker bij een ruilverkaveling geegaliseerd.

De volgende vijf afbeeldingen worden vanwege het overzicht gevolgd door een gemonteerd panorama. Op de eerst foto is te zien dat het perceel op de achtergrond een biljartlaken is geworden.




Panorama: foto 1

Het perceel op de voorgrond heeft wel hoogteverschillen. Die zijn op de foto het best zichtbaar bij de perceelsgrens.




Panorama: foto 2





Panorama: foto 3





Panorama: foto 4





Panorama: foto 5

Dit panorama, samengesteld uit de vorige plaatjes, is genomen bij fotopunt 1. Door de lage resolutie bij het panorama zijn de details wat minder goed te zien, maar in combinatie met de voorgaande losse afbeeldingen wordt het pokdalige oppervlak van het middengedeelte ten opzichte van de omringende geegaliseerde percelen duidelijk.




Panorama foto 1 tm 5

Hier nog een panorama dat 50 meter verder op het landweggetje is genomen om het geheel uit een iets andere hoek te kunnen bekijken.




Panorama bij fotopunt 2

Inzoomen levert een wat duidelijker beeld op.

Het was wel een mooi punt om nog iets te kunnen beleven van het oude landschap. Je zou daarbij haast vergeten dat moernering, en het resultaat daarvan, in onze tijd opgevat zou worden als grootschalige aantasting van het oorspronkelijke, natuurlijke landschap.




Detail van voorgaand panorama

Afbeeldingen: BOHOteam


Groeve Blankenberg


Een aangename bijzonderheid is dat we via een hek de groeve in mogen. Ook is er een informatiepaneel aanwezig.

Het paneel is nauwelijks leesbaar, maar er staat:

Groeve Blankenberg

Op deze plek is in het verleden vuursteen gewonnen. Deze vuursteen werd gebruikt voor het vervaardigen van straatstenen.

De Vuursteenbank van Cadier en Keer is met een oppervlakte van meer dan 8 km2 en een dikte van ca 2.5 meter de dikste bekende vuursteenbank ter wereld. Vuurstenen bezitten normaal de vorm van regelmatige of grillige knollen met een afmeting van enkele centimeters tot ongeveer 5 meter. De hier aanwezige grote vuursteenbank is voor de wetenschap een onopgelost raadsel.

> Lees meer