Vulkaan Arensberg (Eifel)


Oisterwijkse Vennen dl 2


In de voorgaande afbeelding loopt de Rosep in het midden door een laagte naar het noorden. Links liggen de Oisterwijkse Vennen en rechts de Kampina.
We kijken onder naar een uitsnede. De getallen geven een paar fotopunten aan.
Op de brede en lange dekzandrug blijken met dezelfde orientatie smallere ruggen voor te komen met daar tussenin uitgestoven laagten. De laagten worden veelal omgrensd door lage ruggetjes, maar in het verlengde van de laagten, met andere woorden aan de oostzijde, liggen de hogere verstoven stuifzandduinen. De ruggen en ruggetjes zijn veelal in de laatste periode van de laatste ijstijd (Weichselien) gevormd. De duintjes zijn, gezien het regelmatig ontbreken van dikkere podsolprofielen, over het algemeen van recentere ouderdom.

> Lees meer

Vulkaan Arensberg (Eifel)

8 juli 2014

De Eifel staat bekend om zijn vele vulkanen. Er zijn er teveel om elke vulkaan tot een potentieel Aardkundig Monument te benoemen. Bovendien doet zich de vreemde situatie voor dat de vulkanen educatief pas heel mooi worden als ze aangetast worden door de exploitatie van grondstoffen uit de vulkaan. Gelukkig wordt het geen platte pannenkoek, omdat er altijd flinke resten blijven staan.

Tijdens bezoeken in 2003, 2004, 2006 en 2010 hebben we al heel wat vulkanen een of meer keren bezocht. In 2014 hebben we met name in de buurt van Hillesheim diverse vulkanen bezocht. Van 3 bezochte vulkanen in 2014, de Arensberg, de Emmelberg en de Rockeskyller Kopf wil ik op deze site wat meer laten zien.

Veel vulkanen in de Eifel zijn relatief jong en stammen uit het kwartair. De Arensberg, ca 5 km ten oosten van Hillesheim, is het resultaat van ouder vulkanisme. Een eerste uitbarsting vond plaats ca 32 miljoen jaar geleden, gedurende het Tertiair. Er werd een flinke askegel gevormd, waarin ook brokstukken van de ondergrond terecht kwamen. Toen de uitbarsting wat rustiger werd stroomde ook de lava nog uit de krater. De lava koelde snel af en vormde kolossale basaltzuilen. 8 miljoen jaar later kwam er weer lava onder de verstopte krater tevoorschijn. Die stolde langzaam en leverde de mooie struktuur met dunne basaltzuilen op die loodrecht op het afkoelingsvlak gevormd zijn.




De entree van de Arensberg is heel bijzonder. De exploitatie is afgelopen. Door een gang loop je dwars door de kraterrand (zie foto boven) en sta je opeens middenin de krater. Veel basalt is natuurlijk gewonnen, maar de resterende hoeveelheid basalt om je heen blijft overweldigend. Onderin heeft men nog wat creatiefs met basalt gedaan.




Als je onderin de groeve staat en omhoog kijkt krijg je ook een goed idee van de enorme prop basalt die hier aanvankelijk (32 miljoen jaar geleden) is neergelegd.




Ook dit is een mooie wand. In de volgende afbeeldingen is ingezoomd op een paar fenomenen die op deze overzichtsfoto te zien zijn.




Hieronder werpen we eerst een blik op de eerder genoemde langzaam gestolde lavastroom met dunne basaltzuilen.




En hier zoomen we in op een flink stuk kalkondergrond dat mee naar boven is gekomen.

Kortom de Arensberg is een bezoek meer dan waard. Een informatiepaneel binnen en buiten de berg geeft wat informatie die hierboven ook gebruikt is.




Afbeeldingen: BOHOteam

Literatuur: plaatselijk informatiepaneel


Eemland


Met behulp van de Fysisch geografische eenheden kaart kunnen we het ontstaan van Eemland en haar omgeving beter begrijpen. Eemland maakt deel uit van het glaciale bekken dat in de voorlaatste ijstijd (Saalien 150.000 jaar gleden) is uitgeschuurd door gletsjertongen van het landijs. Die stuwden aan weerszijden van het bekken stuwwallen op. De afzettingen die daarna in de tussenijstijd, het Eemien, gevormd zijn, staan niet op het kaartje omdat ze niet meer aan het oppervlak liggen. In de laatst ijstijd (Weichselien) is een dik pakket zand als een deken over het bestaande landschap neergelegd. Langs de stuwwallen staan de gordeldekzanden en wat verder weg ook dekzandvlaktes aangegeven. Plaatselijk komen ook dekzandruggen voor. In de laatste 10.000 jaar, gedurende het Holoceen, vindt er in Eemland op grote schaal veengroei plaats. Tussen de veeneilanden door worstelt zich de Eem een weg naar het noorden. Langs de Eem zijn vanuit de voormalige Zuiderzee jonge zeekleigonden afgezet. Bij het doorbreken van de dijken van de Zuiderzee zijn tijdens overstromingen herhaaldelijk kleilaagjes op het veen afgezet. De gevolgen van de overstromingen zijn op het kaartje als overslaggronden herkenbaar.

Zo ziet het gebied er vanuit de lucht uit. De ronde plasjes heten waaien of wielen en zijn ontstaan als kolkgaten tijdens de dijkdoorbraken. De dijken zijn later weer om de kolkgaten heen gelegd. Daarom heeft de dijk een zeer bochtig verloop gekregen.

> Lees meer